ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΤΩΝ ΜΑΓΙΑ




Κατελής Βίγκλας, Ιστορία της αποκρυπτογράφησης της γραφής των Μάγια, εκδ. Per Aspera Ad Astra, Βόλος 2016. 

ISBN: 978-618-82749-0-7 

Σελίδες: 280

58 ασπρόμαυρες εικόνες

Διαστάσεις: 15,24 x 22,86 εκ.

Βιβλιοδεσία: Σκληρό εξώφυλλο με γυαλιστερή κουβερτούρα

Τιμή: 17.37 Ευρώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το βιβλίο του Κατελή Βίγκλα: Ιστορία της αποκρυπτογράφησης της γραφής των Μάγια, αποτελεί μια αναλυτική παρουσίαση τόσο του αρχαίου πολιτισμού των Μάγια όσο και της ιστορίας της αποκρυπτογράφησης της γραφής τους από τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς λογίους. Η παρουσίαση αυτή είναι παράλληλα συστηματική και ιστορική. Με άλλα λόγια, αποσαφηνίζονται βαθμιαία τα γλωσσολογικά και διαρκώς υπαρκτά, αλλά άδηλα επί μεγάλα χρονικά διαστήματα δεδομένα, που οδήγησαν στην αποκρυπτογράφηση της γραφής των Μάγια, χωρίς να παραβλέπεται η χρονολογική διαδοχή των συμβάντων και των γεγονότων. Ο στόχος αυτού του βιβλίου είναι να ξετυλιχθεί το νήμα που ακολούθησαν οι ερευνητές, ώστε να οδηγηθούν εν τέλει στο ποθητό πέρας. Η ανακάλυψη που συνδέεται με την εξέλιξη της αποκρυπτογράφησης, πραγματοποιήθηκε με επιτυχία μόνο κατά τη δεκαετία του 1950. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι λόγιοι δεν προσπάθησαν να λύσουν τον γρίφο αυτής της γραφής κατά τους προηγούμενους αιώνες. Αντίθετα, όπως διαφαίνεται από την ιστορική αφήγηση του βιβλίου, δεκάδες επιφανείς και εκατοντάδες ουσιαστικά ανώνυμοι άνθρωποι, καταβάλλοντας εργώδεις προσπάθειες και ταξιδεύοντας σε δύσβατες περιοχές, πάσχισαν να φέρουν σε πέρας το πνευματικό έργο, που οδήγησε σε θετικό αποτέλεσμα τον 20ο αιώνα. Επίσης, είναι εύλογο πως από τη στιγμή που η γραφή και η γλώσσα των Μάγια έγιναν και πάλι κατανοητές, ο πολιτισμός τους άρχισε να φωτίζεται με ένα νέο και αληθέστερο φως. Ακριβώς σε αυτή τη λογική στηρίχθηκε το ανά χείρας βιβλίο, δηλαδή στο να φανερωθούν οι πτυχές της ιστορίας των Μάγια υπό το φως των νέων ανακαλύψεων, ενώ ταυτόχρονα να διαφανούν οι προϋποθέσεις τους.

Το βιβλίο αποτελείται από έναν Πρόλογο, όπου παρέχεται μια ερμηνεία της σαγήνης που ασκεί ο πολιτισμός των Μάγια στον ερευνητή και εξηγείται ο χαρακτήρας του βιβλίου. Στην Εισαγωγή τονίζονται η αξία και η ιδιαιτερότητα του πολιτισμού των Μάγια, ενώ περιγράφεται με δύο λόγια η «επιστημονική επανάσταση» στη «φυσιολογική επιστήμη» που αποτέλεσε η αποκρυπτογράφηση της γραφής τους. Στο πρώτο κεφάλαιο με τίτλο Ιστορία και πολιτισμός των Μάγια μέσα από δεκαέξι υποκεφάλαια παρέχονται εξηγήσεις σχετικά με την περιοδολόγηση του πολιτισμού τους, τα αστικά κέντρα, τη διάκριση ανάμεσα στην ελίτ και στους μέσους ανθρώπους, την πολιτική οργάνωση, τους τρόπους διεξαγωγής του πολέμου, τη γεωγραφία και το περιβάλλον, την αστρονομία και το ημερολόγιο, το αρχαίο κοσμοείδωλο, τους ιερείς και τις μορφές της λατρείας, τη μυθολογία, το παιχνίδι της μπάλας, την οικονομία και τις εμπορικές οδούς, τη διατροφή και το κακάο, τις πρακτικές του σώματος, την αντιμετώπιση του θανάτου, τον τρόπο ταφής και τις ανθρωποθυσίες, και την έννοια της ιερότητας. Επίσης, επισημαίνονται η πολιτιστική και πνευματική ενότητα του μακρινού πολιτισμού των Μάγια. Το δεύτερο κεφάλαιο με τίτλο Η κατάκτηση των βασιλείων των Μάγια διαιρείται σε τέσσερα υποκεφάλαια. Σε αυτά περιγράφονται η συνάντηση των Ευρωπαίων με τον κόσμο των Μάγια, η εισβολή των Ισπανών και η σταδιακή κατάκτηση που έλαβε οριστική μορφή το 1697. Στο τρίτο κεφάλαιο με τίτλο Η λεία των βιβλίων από τους Μάγια σημειώνεται η αναγνώριση από τους Δυτικούς του γεγονότος ότι οι Μάγια κατείχαν βιβλία και γνώριζαν τη γραφή. Στο τέταρτο κεφάλαιο που φέρει τον τίτλο Οι αντιλήψεις για τη γραφή των Μάγια κατά τον 16ο αιώνα αναλύεται και ερμηνεύεται εκτός των άλλων η περίπτωση του επισκόπου Διέγο ντε Λάντα, ο οποίος διέταξε την τελετουργία της Ιεράς Εξέτασης (Auto-de-fé) στο Μανί στις 12 Ιουλίου 1562, με αποτέλεσμα την καταστροφή 40 βιβλίων με σύμβολα και ιερογλυφικά. Επιπλέον, σημειώνεται ότι το λάθος του Λάντα όσον αφορά τη γραφή των Μάγια, ήταν να τη θεωρήσει αλφαβητική και όχι συλλαβική. Στο πέμπτο κεφάλαιο με τίτλο Η αντιμετώπιση των ιερογλυφικών των Μάγια κατά τον 17ο αιώνα εξετάζεται ο τρόπος αντιμετώπισης της γραφής τους, ιδιαίτερα εντός του πλαισίου της χριστιανικής ιεραποστολικής δράσης. Στο έκτο κεφάλαιο με τίτλο Οι αναφορές στα μνημεία των Μάγια κατά τον 18ο και στις αρχές του 19ου αιώνα, γίνεται λόγος για τις πρώτες εξερευνητικές αποστολές στα τροπικά δάση της Μέσης Αμερικής, που πραγματοποιήθηκαν από κυβερνήσεις και είχαν αμιγώς επιστημονικό χαρακτήρα. Το έβδομο εκτενές κεφάλαιο έχει τίτλο Η ανανέωση του ενδιαφέροντος για τη γραφή των Μάγια κατά τον 19ο αιώνα, και αποτελείται από δεκαπέντε υποκεφάλαια, στα οποία εξετάζονται αναλυτικά πάμπολλες περιπτώσεις λογίων που αφιέρωσαν τη ζωή τους στην καταγραφή, την εξερεύνηση και τη μελέτη του πολιτισμού των Μάγια. Τέτοιες περιπτώσεις είναι αυτές του καλλιτέχνη Ζαν-Φρεντερίκ Μαξιμιλιάν ντε Βαλντέκ, του αξιωματικού Χουάν Γκαλίντο, του Πρώσου φιλοσόφου Βίλχελμ φον Χούμπολτ, του πολυμαθή Κονσταντέν Σαμουέλ Ραφινέσκ, του Αμερικανού δικηγόρου και ταξιδιωτικού συγγραφέα Τζον Λόιντ Στήβενς που με τον Βρετανό καλλιτέχνη Φρέντερικ Κάθεργουντ κατέστησαν γνωστές τις «χαμένες πόλεις» των Μάγια, του αββά Τσαρλς-Ετιέν Μπρασέρ ντε Μπουρμπούνγκ που έφερε στο φως πολλά τεκμήρια σχετικά με τους Μάγια, του αρχαιοδίφη Αύγουστου ντε Πλονζόν (1825–1908) και της συζύγου του Άλις Ντίξον Λε Πλονζόν (1851–1910), του Άλφρεντ Πέρσιβαλ Μόντσλεϊ, του Γάλλου Λεόν Λουί Λισιέν Πρινόλ ντε Ροσνί, του Αμερικανού Σάιρους Τόμας, του βιβλιοθηκάριου Έρνστ Φόστερμαν, του Γερμανού δικαστή Πολ Σέλχας, του Αμερικανού αρχαιολόγου και εθνολόγου Ντάνιελ Γκάρισον Μπρίντον και του λογίου Φιλίπ Βαλεντίνι. Το όγδοο κεφάλαιο τιτλοφορείται Η αποκρυπτογράφηση της γραφής των Μάγια κατά τον 20ο και 21ο αιώνα και διαιρείται σε έξι υποκεφάλαια. Ήδη από τα πρώτα υποκεφάλαια διαφαίνεται ότι οι αγώνες για την αποκρυπτογράφηση της γραφής των Μάγια επρόκειτο να ευοδωθούν εξαιτίας της εντατικοποίησης των προσπαθειών. Έτσι αναλύεται η συνεισφορά του Γουίλιαμ Γκαίητς, μέσα από την πολυποίκιλη σταδιοδρομία του, τη συλλεκτική μανία του, την εμμονή του με τους Μάγια και τα εξερευνητικά ταξίδια του. Στο δεύτερο υποκεφάλαιο περιγράφονται η ζωή και το έργο του Συλβάνους Γκρίσγουολντ-Μόρλεϋ, ο οποίος ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τη μυστηριώδη φύση της γραφής των Μάγια. Ο Μόρλεϋ είναι αξιομνημόνευτος, ιδιαίτερα για τις εκτενείς ανασκαφές στην περιοχή των Τσιτσέν Ιτζά, τις οποίες διηύθυνε εκ μέρους του Ινστιτούτου Κάρνεγκι. Το τρίτο υποκεφάλαιο αφιερώνεται στον καταξιωμένο Βρετανό συγγραφέα Σερ Τζον Έρικ Σίντνει Τόμπσον. Ωστόσο, τονίζεται πως ο τελευταίος λανθασμένα πίστευε ότι τα ιερογλυφικά δεν ήταν φωνητικά στοιχεία και πως δεν κατάφερε να κατανοήσει ότι κατέγραφαν τωόντι ιστορικές πληροφορίες. Το τέταρτο υποκεφάλαιο είναι αφιερωμένο σε έναν από τους σημαντικότερους μαγιανιστές του 20ου αιώνα, τον  Φρανς Φέρντιναντ Μπλαμ, ο οποίος ορθά υποστήριξε ότι τα ιερογλυφικά των Μάγια αντιστοιχούν σε φωνητικούς ήχους. Στο πέμπτο υποκεφάλαιο περιγράφονται οι πετυχημένες συμβολές της Ρωσίδας εμιγκρέ Τατιάνας Προσκουριάκοφ, του Γερμανού ιστορικού, ανθρωπολόγου και αρχαιολόγου Χάινριχ Μπερλίν και του Αμερικανού γλωσσολόγου και ανθρωπολόγου Φλόιντ Λάνσμπιρυ. Ωστόσο, επισημαίνεται ότι η μεγαλύτερη συμβολή στη φωνητική της γλώσσας των Μάγια πραγματοποιήθηκε από τον Σοβιετικό γλωσσολόγο, επιγραφολόγο και εθνογράφο Γιούρι Κνορόζοφ. Στο έκτο υποκεφάλαιο δίνονται κάποια παραδείγματα των συνεπειών που προκάλεσαν οι προηγηθείσες ανακαλύψεις έπειτα από τη δεκαετία του 1970. Το ένατο κεφάλαιο έχει τον τίτλο Επιγραφική και αποτελεί γενική περιγραφή του είδους της επιγραφικής των Μάγια. Το δέκατο κεφάλαιο έχει τον τίτλο Οι Κώδικες των Μάγια και διαιρείται σε τέσσερα υποκεφάλαια, όπου αναλύονται οι τέσσερις γνωστοί κώδικες των Μάγια, δηλαδή ο Κώδικας της Μαδρίτης, ο Κώδικας της Δρέσδης, ο Κώδικας του Παρισιού και ο Κώδικας Γκρολιέ. Το έργο κλείνει με έναν Επίλογο, όπου παρέχονται κάποια σχόλια για την αξία της γραφής γενικότερα και για τον βαθμό σημαντικότητας της γραφής των Μάγια ειδικότερα. Ακόμη προτείνεται μια ερμηνεία της ήττας του πολιτισμού των Μάγια μπροστά στην κατακτητική μανία των Ισπανών κονκισταδόρες και επισημαίνεται πόσο άλλαξαν οι αντιλήψεις μας έπειτα από την αποκρυπτογράφηση της γραφής των πρώτων. Η κατακλείδα του έργου αναφέρεται στην αναγέννηση που συμβαίνει σήμερα στον κόσμο των Μάγια μέσω της επαναφοράς της γραφής τους. Τέλος, το βιβλίο ακόμη περιέχει Περίληψη στην αγγλική γλώσσα και Περίληψη στη γαλλική γλώσσα, Γλωσσάριο, Κατάλογο Εικόνων, συγκεντρωτική Βιβλιογραφία των έργων που αναφέρονται στις υποσημειώσεις, και Ευρετήριο προσώπων και λοιπών όρων.


Comments

  1. Αγαπητέ κ. Κ. Μπουζάνη,

    η γραφή των αρχαίων Μάγια δεν διαβάζεται με τον τρόπο που υποδεικνύεται στο ιστολόγιό σας. Για την επίτευξη της αποκρυπτογράφησης της γραφής αυτής έχουν ασχοληθεί δεκάδες λόγιοι τα τελευταία πεντακόσια χρόνια. Η αποκρυπτογράφησή της επιτεύχθηκε μόνο κατά τις δεκαετίες του 1950 και 1960. Στο έργο μου αυτό, το οποίο είναι καθόλα επιστημονικό, παρουσιάζονται τα γεγονότα που σχετίζονται με την αποκρυπτογράφηση της γραφής αυτής, και δίνεται μια εκτεταμένη περιγραφή και ερμηνεία της ιστορίας και του πολιτισμού των Μάγια, αλλά και της κατάκτησής τους από τους Ισπανούς κονκισταδόρες. Η γραφή αυτή δεν είναι φυσικά ιδεογράμματη, και τα σύμβολά της δεν σημαίνουν συνήθως ό,τι αναπαριστούν. Πρόκειται για μια σύνθετη γραφή και γλώσσα, και όπως σημειώνω στην εισαγωγή του έργου μου: «Τα περισσότερα ιερογλυφικά της κλασικής περιόδου των Μάγια είναι λογογράμματα με τάση προς την ιδεογραφία, ενώ υπήρχε ένας σημαντικός βαθμός ευελιξίας για τη γραφή των λέξεων και των προτάσεων. Κατά τη μετακλασική περίοδο το σύστημα κωδικοποιήθηκε αυστηρότερα, ομοιάζοντας περισσότερο προς τα ιαπωνικά, στα οποία ένα καλά καθορισμένο συλλαβάριο μπορεί να αναπληρώσει ή ακόμη και να αντικαταστήσει ιδεογράμματα». Και παρακάτω αναφέρεται ότι: «Μέρος της πολυπλοκότητας της γραφής των Μάγια οφείλεται στην ποικιλία των ορθογραφικών συμβάσεων. Για παράδειγμα, ο τίτλος «αχάου» = «κύριος, ηγεμόνας», μπορεί να σχηματιστεί από: α) έναν αριθμό εναλλακτικών ιδεογραμμάτων β) ένα ιδεόγραμμα που συμπληρωνόταν από μια συλλαβή παρέχοντας φωνητική ένδειξη για την ανάγνωση ή γ) εξ ολοκλήρου από συλλαβές (επιλεγμένες καθαυτές από μια ομάδα σημείων)». Για περισσότερες επιστημονικές, ιστορικές, εθνογραφικές, βιογραφικές και άλλες πληροφορίες, παρακαλώ ανατρέξτε στο σύγγραμμά μου. Πάντως ευχαριστώ πολύ για το σχόλιό σας.

    Με εκτίμηση,

    Κατελής Βίγκλας, Ιστορικός-Θεολόγος (ΜΑ, Δρ.)

    ReplyDelete
  2. Συμφωνώ με όσα αναφέρετε, αγαπητέ κύριε Κατελή Βίγκλα. Σας συγχαίρω για την έρευνά σας και ιδιαίτερα για τη σύγκριση της γλώσσας των Μάγιας με την Ιαπωνική. Χαίρομαι που γνώρισα το έργο σας.

    ReplyDelete

Post a Comment

Popular posts from this blog

ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΩΝ ΜΑΓΙΑ

ΕΛ ΚΑΣΤΙΓΙΟ Η ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΚΟΥΚΟΥΛΚΑΝ

ΛΕΞΙΚΟ ΤΩΝ ΙΕΡΟΓΛΥΦΙΚΩΝ ΤΩΝ ΜΑΓΙΑ